Dünyadan önemli haberler, uluslararası ilişkiler ve küresel gelişmeler
Almanya, askeriyeye yönelik hükümet yatırımlarında büyük artış ile beraber önümüzdeki beş yıl içinde temel savunma harcamalarını gayri safi yurt içi hasılanın (GSYH) yüzde 3,5’ine çıkarmayı planlıyor. Bu artış, Almanya’nın NATO ittifakının GSYH’nin en az yüzde 3,5’ini savunmaya ayırma hedefini tutturmasına yardımcı olacak.
Avrupa Birliği (AB) Refah ve Endüstriyel Strateji Komiseri Stéphane Séjourné, AB ülkelerinin Çin kaynaklı tedarik zinciri kesintileri ve ekonomik şantaj risklerine karşı nadir toprak elementlerinden oluşan ortak rezervler oluşturması gerektiğini açıkladı. Séjourné, stratejik ham maddeler için de petrol ve gaz rezervlerine benzer bir yaklaşım gerektiğini vurguladı.
İsrail-İran çatışması ve ABD'den gelen açıklamalar, İran'da rejim değişikliği ve ticaret rotalarında dönüşüm olasılığını gündeme getirdi. Çin'in Kuşak ve Yol Girişimi'ne alternatif olarak tasarlanan IMEC koridoru, bu jeopolitik gelişmeler ışığında yeniden değerlendiriliyor. Bir lojistik uzmanı, çatışmaların navlun fiyatlarına etkisinin sınırlı olduğunu belirtirken, İran'da rejim değişse bile IMEC'in Süveyş'e alternatif olmasının zor olduğunu ifade etti.
Petrol fiyatları haftaya düşüşle başladı. Jeopolitik gerilimler sürerken, doğrudan arz kesintisinin yaşanmaması piyasayı kısmen rahatlattı. Hürmüz Boğazı endişesi ve İran'ın nükleer müzakereleri iptal etmesi temkinli havayı güçlendirdi. Citi, Brent petrolün 70–80 dolar bandında kalacağını öngörüyor.
İsrail ile İran arasındaki çatışmalar hafta sonu boyunca yoğunlaştı. İran’ın füze saldırıları Tel Aviv ve Hayfa’yı vururken, en az 5 kişi yaşamını yitirdi. İsrail ise İran'ın askeri ve nükleer tesislerini hedef aldı. G7 liderleri Kanada’da bir araya gelerek kriz gündemini ele alıyor. ABD Başkanı Trump’ın Hamaney’e suikast planını veto ettiği iddia edildi.
Türkiye’deki bir zirvede FAO temsilcisi, artan dünya nüfusu, su kıtlığı ve gıda israfı gibi tarımın geleceği için kritik konuları değerlendirdi. FAO, kuraklık ve pestisit sorunlarına yönelik çözümler geliştireceğini duyurdu.
Çin-Afrika İşbirliği Forumu (FOCAC) toplantısının ardından yayımlanan ortak bildiride, Çin ve Afrika ülkeleri tek taraflılık, korumacılık ve ekonomik zorbalığın gelişmekte olan ülkeler için zorluklar çıkardığına işaret etti. Özellikle ABD'yi ticari anlaşmazlıkları istişareyle çözmeye çağıran bildiri, Afrika'nın kalkınma sorunlarına öncelik verilmesi gerektiğini vurguladı.
BioNTech'in kurucuları Özlem Türeci ve Uğur Şahin'e, modern tıbbın öncüleri olarak "2025 Alman Ulusal Ödülü" verildi. Ödül, özellikle koronavirüs aşısını bir yıldan kısa sürede geliştirmeleri ve göçmen kökenli vatandaşların başarısını simgelemeleri nedeniyle takdim edildi.
Cumhuriyet’in ilk yelkenli okul gemisi STS Bodrum, UNOC kapsamındaki özel rotası kapsamında Fransa’nın Nice Limanı’na ulaşarak Türkiye’yi temsil ediyor. Gemi, çeşitli etkinliklere katılarak Türkiye’nin denizcilik mirasını, iklim değişikliği ve mavi ekonomi gibi küresel temalardaki katkısını tanıtıyor.
NATO Destek ve Tedarik Ajansı (NSPA), Modüler Hava Savunma (Ground Based Air Defence - GBAD) Konsept Aşaması için yürüttüğü yeni süreçte aralarında Aselsan'ın da bulunduğu beş firma ile çerçeve anlaşma imzaladı. Aselsan'ın global savunma devleri ile bu çalışmada yer alması, Türkiye’nin hava savunma alanındaki teknolojik kabiliyetlerinin uluslararası ölçekte teyidi anlamına geliyor.
Türkiye Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz ve Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara ve diğer Suriyeli yetkililerle Ankara'da bir araya geldi. Görüşmede iki ülke arasındaki ilişkiler, ekonomik iş birliği, Suriye'de mali ve ekonomik reformlar ile yeniden imar süreci ele alındı.
İspanya hükümeti, ülkedeki konut krizini hafifletmek amacıyla Avrupa Birliği dışından ev satın alanlara yönelik vergiyi iki katına çıkararak yüzde 100'e yükseltmeyi öneriyor. Başbakan Pedro Sanchez'in partisi tarafından sunulan yasa tasarısı, artan emlak fiyatları ve konut sıkıntısına çözüm bulmayı hedefliyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Macaristan Başbakanı Viktor Orban ile bir araya gelerek Türkiye-Macaristan ikili ilişkileri, bölgesel ve küresel konuları görüştü.
Newsweek dergisinin son sayısında yayımlanan bir makalede, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın dünyanın en güçlü liderlerinden biri haline geldiği ve ABD Başkanı Trump'ın müttefiki olduğu belirtildi. Makalede, Erdoğan'ın bölgesel ve küresel krizlerdeki rolü ve Türkiye'nin diplomasi alanındaki önemi vurgulandı.
Avrupa Birliği, Hollanda'nın teklifi üzerine İsrail ile olan Ortaklık Anlaşması'nı gözden geçirme kararı aldı. AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, üye ülkelerin çoğunluğunun teklifi desteklediğini ve bu çalışmanın başlatılacağını belirtti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Arnavutluk ziyaretinden dönüşte gazetecilerin sorularını yanıtladı. Erdoğan, Rusya-Ukrayna savaşında arabuluculuk çabaları, Gazze'ye yapılan yardımlar ve iki devletli çözüm vurgusu, Keşmir meselesindeki rolü ve ABD ile ilişkilerdeki CAATSA yaptırımları ile F-35 süreci gibi önemli dış politika konularına değindi.
Japonya Dışişleri Bakanı Takeshi Iwaya, Çinli mevkidaşı Wang Yi ile yaptığı görüşmede, Japon şirketlerinin nadir toprak elementlerine erişiminin güvence altına alınması çağrısında bulundu ve Çin’in Japonya yakınlarındaki askeri faaliyetleriyle ilgili endişelerini dile getirdi.
Çin Başbakanı Li Çiang, Brezilya'nın Rio kentinde düzenlenen 17. BRICS Liderler Zirvesi'nde yaptığı konuşmada, BRICS ülkelerini bağımsızlık ve öz güveni koruyarak kalkınmaya, ekonomik büyümeye odaklanmaya ve küresel yönetişim reformunu ilerletmeye çağırdı.
ABD Başkanı Donald Trump, milyarder iş adamı Elon Musk'ın üçüncü bir parti kurma fikrini "can sıkıcı" ve "saçma" bulduğunu belirterek, Cumhuriyetçi Parti'nin başarısını vurguladı ve üçüncü bir partinin "karışıklığa yol açacağı" değerlendirmesinde bulundu.
Çin, bütçesi 45 milyon yuanı aşan tıbbi cihaz alımlarında, Çin'de üretim yapmayan Avrupa merkezli şirketlerin kamu ihalelerine katılamayacağını duyurdu. Bu karar, AB'nin Çinli şirketleri benzer ihalelerden dışlama kararına bir misilleme olarak geldi ve aynı gün yürürlüğe girdi.
