Küresel Piyasalar Çift Tehditle Sallanıyor: İşten Çıkarmalar ve Yapay Zeka

Küresel finans piyasaları, Amerika Birleşik Devletleri'nden gelen iki güçlü sinyalin etkisiyle çalkantılı bir dönemden geçiyor: Bir yanda son yirmi yılın en yüksek Ekim ayı işten çıkarma rakamları, diğer yanda ise yapay zeka (YZ) teknolojileri etrafında oluşan değerleme balonuna dair artan endişeler. Bu gelişmeler, Wall Street'ten Asya'ya uzanan geniş bir coğrafyada borsaları olumsuz etkilerken, yatırımcıların güvenli liman arayışını hızlandırdı.ABD İşgücü Piyasasında Alarm ZilleriChallenger, Gray & Christmas Inc. tarafından açıklanan son veriler, ABD işgücü piyasasında endişe verici bir tablo ortaya koyuyor. Ekim ayında şirketler, tam 153 bin 74 çalışanın işine son verdi. Bu rakam, son yirmi yıldan fazla bir süredir kaydedilen en yüksek Ekim ayı işten çıkarma sayısı olmakla kalmıyor, aynı zamanda geçen yılın aynı ayına göre neredeyse üç katlık bir artışa işaret ediyor. İşten çıkarmalara özellikle teknoloji ve depolama sektörleri öncülük etti.Raporda, pandeminin yarattığı istihdam patlamasının ardından bazı sektörlerde düzeltme yaşandığı belirtilirken, asıl tetikleyiciler arasında YZ uygulamalarının yaygınlaşmasıyla hızlanan maliyet kesintileri, tüketici ve kurumsal harcamalardaki düşüş ve artan operasyonel maliyetler gösteriliyor. Challenger yetkilileri, mevcut durumda işten çıkarılanların yeni iş bulmakta zorlandığını ve bunun işgücü piyasasını daha da gevşetebileceğini vurguluyor. Yılbaşından bu yana işten çıkarılanların toplam sayısı ise 1 milyonu aşmış durumda.“Bazı sektörler, pandeminin yol açtığı istihdam patlamasının ardından düzeltme sürecine girerken, yapay zeka uygulamalarının yaygınlaşması, tüketici ve kurumsal harcamaların azalması ve maliyetlerin artması, kemer sıkma ve istihdam dondurma uygulamalarına yol açıyor. Şu anda işten çıkarılanlar, yeni iş bulmakta zorlanıyor ve bu da işgücü piyasasını daha da gevşetebilir.”Challenger raporu, faiz indirimleri ve Kasım ayındaki güçlü performansın yılın sonlarında bir miktar çalışan alımına yol açabileceğini belirtse de, 2025 yılı için güçlü bir mevsimsel istihdam ortamı beklenmediği uyarısında bulunuyor. Bu durum, ekonomik büyüme ve tüketici harcamaları üzerindeki baskının devam edebileceğine işaret ediyor.Yapay Zeka Değerlemeleri ve Wall Street'in Sallantısıİşgücü piyasasındaki bu olumsuz tabloya paralel olarak, yapay zeka teknolojileri etrafında dönen hisse senedi değerlemelerine ilişkin endişeler de Wall Street'i derinden sarsıyor. Son üç işlem gününün ikisini kayıpla kapatan önemli endekslerden Nasdaq 100, Perşembe gününü yüzde 1,9 ekside tamamladı. Geniş tabanlı S&P 500 endeksindeki kayıplar ise yüzde 1,1'e ulaştı. Haftanın son işlem gününde hisse vadelileri, bu düşüş eğiliminin sürebileceği sinyalini veriyor.Jonestrading'den Dave Lutz gibi piyasa uzmanları, YZ hisselerinin değerlemeleri konusunda süregelen endişeleri dile getirirken, özellikle yarı iletken hisselerinin "büyük baskı altında" olduğunu belirtiyor. Bu durum, teknoloji sektöründeki aşırı değerleme tartışmalarını yeniden alevlendiriyor ve yatırımcıların risk iştahını azaltıyor.Küresel Yayılım ve Güvenli Liman ArayışıABD piyasalarındaki bu dalgalanma, küresel çapta da yankı buldu. Asya borsaları da kayıplarla haftayı kapatmaya hazırlanıyor. MSCI Asya Pasifik Endeksi yüzde 1,3 geri çekilerek Ağustos ayı başlarından bu yana en kötü haftalık performansını sergiledi. Küresel piyasaların genel sağlığını gösteren MSCI Tüm Ülkeler Dünya Endeksi ise son dört haftada ilk kez düşüşle haftayı tamamlama yolunda ilerliyor.Piyasalardaki artan volatilite ve belirsizlik, yatırımcıları daha güvenli varlıklara yöneltiyor. Bu durumun en belirgin göstergesi, ABD 10 yıllık tahvil getirisinin sekiz baz puan birden düşerek yüzde 4,0831 seviyesine gerilemesi oldu. Dolar Endeksi ise 1.222 puanda yatay bir seyir izlerken, Perşembe gününü yüzde 0,3 düşüşle tamamlamıştı. Tahvil piyasasındaki bu hareketlilik, küresel sermayenin riskten kaçınma eğilimini net bir şekilde ortaya koyuyor.Gelecek Beklentileri ve Küresel Ekonomiye EtkileriABD'deki rekor işten çıkarmalar ve YZ değerlemelerine ilişkin endişeler, küresel ekonominin gidişatına dair önemli soruları beraberinde getiriyor. Şirketlerin maliyetleri düşürme çabaları, YZ'nin işgücü piyasası üzerindeki dönüştürücü etkisi ve azalan tüketici/kurumsal harcamalar, önümüzdeki dönemde ekonomik büyümeyi yavaşlatabilecek faktörler olarak öne çıkıyor. Bu durum, özellikle gelişmekte olan piyasalar için sermaye akışlarında ve risk algısında değişikliklere yol açabilir. Küresel piyasaların bu çifte tehditle nasıl başa çıkacağı, önümüzdeki ayların en kritik ekonomik gündem maddelerinden biri olacak.