Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) blog sayfasında yayımlanan bir analizde, son dönemde YP mevduatta ağırlıklı olarak parite ve fiyat etkisi kaynaklı nominal artışlar gerçekleştiği, parite ve fiyat etkisinden arındırılmış YP mevduat ise, KKM hesaplarının sonlandırılması ve yatırım amaçlı altın alımları kaynaklı olarak sınırlı bir artış sergilediği belirtildi.
TCMB'de Uzman Yardımcısı olarak görev yapan Oğuzhan Evli, TCMB’de Uzman olarak görev yapan Ayşe Karasoy ve TCMB’de Kıdemli Uzman Didem Güneş tarafından kaleme alınan ”Yabancı Para Mevduatta Son Dönem Gelişmeler” başlıklı blog yazısı, Merkezin Güncesi sayfasında yayımlandı.
Yazıda ayrıca, altın fiyatlarındaki hızlı artışa rağmen TL mevduat payı tarihsel ortalamaları seviyesinde kalmaya devam ediyor. Bu gelişmeler, hanehalkı ve şirketler kesiminde TL varlık tercihinin büyük ölçüde korunduğuna işaret edildiği belirtildi.
TCMB'nin blog yazısında şunlar denildi:
Yabancı para (YP) mevduat, para politikasının etkinliği ve finansal istikrar açısından yakından izlenen temel göstergeler arasında yer alıyor. Kur Korumalı Mevduat (KKM) hesaplarının sonlandırılması, altın fiyat hareketleri ve euro/ABD doları paritesindeki yükseliş, YP mevduat artışını etkileyen unsurlardan oldu. Bu yazıda, YP mevduat seyrindeki son dönem gelişmeleri ele alıyoruz.
Ağustos 2023 itibarıyla KKM hesapları en yüksek seviyesine ulaşırken, KKM ve YP mevduat toplamı 340 milyar ABD dolarını aşmıştı. Sonraki dönemde sıkı para politikası duruşu ve destekleyici makroihtiyati politika seti ile mudilerin TL mevduat tercihi güçlü seyretti. KKM ve YP mevduat toplamı 2024 yılı sonunda 221 milyar ABD dolarına geriledikten sonra, son dönemde yeniden yükselerek 242 milyar ABD dolarına ulaştı.
YP mevduat 2024 yıl sonunda 188 milyar ABD doları seviyesinden son dönemde 238 milyar ABD dolarına yükselerek 50 milyar ABD doları arttı. Bu artışın 31 milyar ABD doları altın mevduatından, 15 milyar ABD doları euro cinsi mevduattan, kalan kısım ise ABD doları ve diğer döviz mevduatından kaynaklandı.
2025 yılında YP mevduatta kaydedilen nominal artışta parite ve altın fiyatındaki yükseliş önemli rol oynadı. Altın ons fiyatı 2024 yıl sonunda 2.600 ABD doları civarındayken, yaklaşık yüzde 73’lük bir artışla 17 Ekim’de 4.500’lerde zirve yaptıktan sonra 30 Ekim’de 4.000 ABD dolarına yakınsadı. Aynı dönemde euro/ABD doları paritesi ise 1,04’ten 1,16’ya yükseldi. Buna göre; 2025 yılında YP mevduattaki 50 milyar ABD doları tutarındaki nominal artış parite ve fiyat etkilerinden arındırıldığında, 6,5 milyar ABD doları gerçek kişiden olmak üzere toplamda 19 milyar ABD doları ile sınırlı kaldı.
YP mevduatı altın fiyatının doğrudan etkisinin dışında artıran bir diğer unsur da küresel altın fiyatındaki yükselişin mudilerin yatırım tercihlerinde etkili olmasıydı. Özellikle eylül ve ekim aylarında altın getirilerinin diğer finansal ürünlerin getirisinin belirgin şekilde üzerinde olması mudilerin altın talebini artırdı. Nitekim altın mevduatında fiyat etkisinin yanı sıra ton bazında da artış görüyoruz. Altın mevduatı 2024 yıl sonundan bu yana yaklaşık 76 ton ve sabit fiyatla bakıldığında 6,5 milyar ABD doları karşılığı artarken, bu değişimin yarıdan fazlası son iki ayda gerçekleşti.
YP mevduat artışını etkileyen unsurlar arasında KKM hesaplarından dövize dönüş de yer aldı. KKM bakiyesi aynı dönemde 29 milyar ABD doları azalarak 4 milyar ABD dolarının altına geriledi. Bu hesaplardan dövize dönüş oranı mart ayından ağustos ayına kadar yüzde 25 civarındaydı. Ağustos ayında ise, gerçek kişiler için de yenileme ve yeni hesap açma işlemlerinin sonlandırılmasıyla dövize dönüş oranı eylül ve ekim aylarında yüzde 80’in üzerine çıktı. Dövize dönüş oranının artmasında, bu hesaplarda kalan mudilerin döviz eğilimlerinin daha yüksek olması etkili oldu. KKM hesapları sonlandırılırken dövize dönüş oranının önceki dönemlere benzer şekilde sınırlı kalması için TL’ye geçiş hedefleri gibi adımlar atılması mümkündü. Ancak, finansal istikrar ve piyasa işleyişi gözetilerek makroihtiyati çerçevede sadeleşmeye gidildi ve vadesi gelen KKM hesaplarıyla ilgili tüm hedefler kaldırıldı. Bu bağlamda, KKM hesaplarından dövize dönüş ağustos-ekim döneminde 7,9 milyar ABD doları oldu. Kasım ayından sonra KKM hesapları büyük oranda kapanmış olacak.
Sonuç olarak, son dönemde YP mevduatta ağırlıklı olarak parite ve fiyat etkisi kaynaklı nominal artışlar gerçekleşti. Parite ve fiyat etkisinden arındırılmış YP mevduat ise, KKM hesaplarının sonlandırılması ve yatırım amaçlı altın alımları kaynaklı olarak sınırlı bir artış sergiledi. Altın fiyatlarındaki hızlı artışa rağmen TL mevduat payı tarihsel ortalamaları seviyesinde kalmaya devam ediyor. Bu gelişmeler, hanehalkı ve şirketler kesiminde TL varlık tercihinin büyük ölçüde korunduğuna işaret ediyor.