Küresel teknoloji rekabetinde tansiyonu zirveye taşıyacak yeni bir adım atılıyor. ABD Ticaret Bakanı Howard Lutnick, Washington'un yarı iletken ithalatına yönelik yürüttüğü ulusal güvenlik soruşturmasının sonuçlarının iki hafta içinde kamuoyu ile paylaşılacağını açıkladı. Bu açıklama, basit bir bürokratik sürecin tamamlanmasından çok daha fazlasını ifade ediyor; küresel ticaret dengelerini ve teknoloji tedarik zincirlerini kalıcı olarak değiştirebilecek bir ekonomik silahın tetiğinin çekilmesi anlamına gelebilir.
Soruşturmanın, 1962 tarihli Ticaret Genişletme Yasası'nın meşhur 232. maddesi kapsamında yürütülmesi, durumun ciddiyetini ortaya koyuyor. Bu madde, yönetime ulusal güvenliği tehdit ettiği düşünülen ithal ürünlere karşı gümrük vergileri gibi sert önlemler alma yetkisi tanıyor. Aynı maddenin daha önce çelik ve alüminyum ithalatına yönelik tarife savaşlarını başlatması, yarı iletken sektörünü de benzer bir fırtınanın beklediğine işaret ediyor.
"Ulusal Güvenlik" Kalkanının Arkasındaki Strateji Kararın arkasındaki temel motivasyon, ABD'nin özellikle Tayvan merkezli üreticilere olan kritik bağımlılığını azaltma hedefidir. Yarı iletkenler veya çipler, akıllı telefonlardan askeri sistemlere, otomobillerden yapay zeka sunucularına kadar modern ekonominin temelini oluşturuyor. Washington, bu stratejik ürünlerin tedarik zincirindeki kontrolü kaybetmenin, ulusal egemenlik için bir risk oluşturduğu görüşünde. Bu soruşturma, ABD'nin kendi topraklarında çip üretimini teşvik etmek için milyarlarca dolarlık sübvansiyonlar sağlayan CHIPS Yasası ile birlikte düşünüldüğünde, bütüncül bir stratejinin parçası olarak öne çıkıyor.
Başkan Donald Trump'ın İskoçya'da Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ile görüşmesi sonrası sarf ettiği, “Birçok şirket, yaklaşan gümrük vergilerinden kaçınmak için, Tayvan'dan gelenler de dahil olmak üzere, ABD'de yarı iletken üretimi yapmayı planlıyor” sözleri, yönetimin niyetini ve tarifelerin bir pazarlık kozu olarak nasıl kullanılacağını net bir şekilde ortaya koyuyor.
Piyasaları ve Tüketicileri Neler Bekliyor? Olası yeni gümrük vergilerinin devreye girmesi, domino etkisi yaratacak bir dizi sonucu tetikleyebilir. Bu sonuçlar sadece teknoloji şirketlerini değil, doğrudan son tüketiciyi de etkileyecektir:
Maliyet Artışı: Apple, Nvidia, Qualcomm gibi teknoloji devleri için üretim maliyetleri artacak, bu da kar marjlarını baskı altına alacaktır. Tedarik Zincirinde Değişim: Şirketler, gümrük vergilerinden kaçınmak için üretimlerini ABD'ye veya vergi uygulanmayan diğer ülkelere kaydırmak zorunda kalabilir. Bu, mevcut tedarik zincirlerinde köklü bir yeniden yapılanmayı tetikleyecektir. Tüketici Fiyatları: Artan maliyetlerin, otomobil, beyaz eşya ve elektronik cihaz fiyatlarına zam olarak yansıması kaçınılmazdır. Küresel Enflasyonist Baskı: Teknolojinin temel bir girdi olduğu tüm sektörlerde yaşanacak maliyet artışları, küresel ölçekte enflasyonist baskıları artırabilir.
Türkiye Ekonomisine Etkileri Türkiye, net bir teknoloji ve çip ithalatçısı konumunda. Dolayısıyla, ABD'nin bu hamlesinin Türkiye ekonomisi üzerinde doğrudan olmasa da dolaylı ve önemli etkileri olacaktır. Küresel piyasalarda çip fiyatlarının artması, Türkiye'nin cari açığı üzerinde ek bir baskı yaratacaktır. Otomotivden beyaz eşyaya kadar birçok imalat sanayi kolunda üretim maliyetleri artacak, bu durum iç pazarda fiyatlara yansıyarak enflasyonla mücadeleyi daha da zorlaştıracaktır. Bu gelişme, Türkiye'nin stratejik öneme sahip teknoloji bileşenlerinde dışa bağımlılığının ne denli kritik bir kırılganlık olduğunu bir kez daha gözler önüne sermektedir.
