Çin'in Tayvan Kuşatması: Küresel Ekonomi İçin Yeni Bir Risk mi?
Çin Halk Kurtuluş Ordusu'nun (ÇHKO) 'Adalet Görevi 2025' adını verdiği kapsamlı askeri tatbikatları, Tayvan'ı deniz ve havadan kuşatarak bölgesel gerilimi zirveye taşıdı. ABD'nin Tayvan'a onayladığı 11 milyar dolarlık rekor silah satışına doğrudan bir yanıt niteliğindeki bu güç gösterisi, sadece jeopolitik dengeleri değil, aynı zamanda küresel tedarik zincirlerini ve finans piyasalarını da derinden etkileme potansiyeli taşıyor. Pekin'in bu hamlesi, özellikle yarı iletken endüstrisi ve uluslararası deniz ticaret yolları için ciddi belirsizlikler yaratıyor.
Fatma Demir
•
Çin Halk Kurtuluş Ordusu'nun (ÇHKO) Tayvan'ın bulunduğu bölgeden sorumlu Doğu Cephesi Komutanlığı Sözcüsü Albay Şı Yi, "Adalet Görevi 2025" adı verilen tatbikatın Tayvan Boğazı'nın kuzey, güneybatı, güneydoğu ve doğu bölgelerinde gerçekleştirildiğini belirtti.
Sözcü Şı, komutanlığa bağlı kara, hava, deniz ve roket kuvvetleri birliklerinin katıldığı tatbikatın, hava-deniz muharebe hazırlık devriyeleri, kapsamlı üstünlüğün birlikte ele geçirilmesi, kilit liman ve bölgelerinin bloke edilmesi ve ada zinciri dışından müdahalelere tam boyutlu caydırıcılığa odaklandığını ifade etti.
Muhripler, firkateynler, savaş jetleri, bombardıman uçakları ve insansız hava araçlarının katıldığı tatbikatta uzun menzilli roket atışları da yapıldığını aktaran Şı, tatbikatta kara hedeflerine simülasyon saldırıları, deniz hedeflerine ise gerçek mühimmatla saldırılar düzenlendiğini kaydetti.
Tatbikatın Tayvan'ın bağımsızlığını savunan ayrılıkçı güçlere "sert bir uyarı" ve "güçlü bir caydırıcı" olacağını belirten Şı, bunun Çin'in egemenliğini ve ulusal birliğini korumak için "meşru ve gerekli bir eylem" olduğunu savundu.
Fucien Eyaleti Sahil Güvenliği de askeri tatbikat ile eş zamanlı olarak Tayvan Adası'nın çevresinde "kapsamlı kanun koruma devriyesi" yürüttüğünü duyurdu.
Tayvan Savunma Bakanlığı, ABD merkezli sosyal medya platformu X'teki hesabından yaptığı açıklamada, Ada çevresindeki askeri hareketliliğe karşı "Acil Yanıt Tatbikatı" başlattığını bildirdi.
Açıklamada, "Çin'in akıl dışı provokasyonlarını kınıyoruz. Çin ordusunun eylemleri bölgesel barışa zarar veriyor. Silahlı kuvvetlerimiz Tayvan halkını korumak için teyakkuzda" ifadelerine yer verildi.
Çin ordusunun tatbikatı, ABD'nin 17 Aralık'ta Tayvan'a yaklaşık 11 milyar dolarlık silah satışına onay vermesinin ardından geldi. ABD Kongresi'nin onayıyla yürürlüğe girecek anlaşma, bugüne dek Tayvan'a en büyük ölçekli silah satışı olmuştu.
Çin ordusu, 2022'de dönemin ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin Tayvan'ı ziyaretinin ardından, 2023'te dönemin Tayvan lideri Tsai Ing-wen'in ABDye yaptığı ziyaretlerin sonrasında ve 2024'te Tayvan'ın yeni lideri Lai Ching-ten'in göreve başladığı Mayıs'ta ve ilk "Ulusal Gün" konuşmasını yaptığı Ekim'de askeri tatbikatlar düzenlemişti. Söz konusu tatbikatlara "Müşterek Kılıç" adı verilmişti.
ÇHKO, bu yıl da 1-2 Nisan'da "Boğaz Tufanı 2025/A" adıyla, Ada'yı kuşatan kapsamlı askeri tatbikat düzenlemişti.
Çin'de İkinci Dünya Savaşı'nın ardından Çan Kay-şek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi (Koumintag) güçleri ile Mao Zıdong önderliğindeki Çin Komünist Partisi (ÇKP) güçleri arasında yaşanan iç savaşta galip gelen komünistler, 1 Ekim 1949'da Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşunu ilan etmişti.
İç savaşı kaybeden Koumintag üyeleri ise Tayvan'a yerleşip 1912'de kurulan "Çin Cumhuriyeti" iktidarının Ada'da devam ettiğini ileri sürerek, burada geçici hükümet kurmuştu.
Çin Halk Cumhuriyeti'nin kendi topraklarının parçası olduğunu savunduğu Tayvan, 1949'dan bu yana fiili bağımsızlığa sahip bulunuyor. Çin ana karası ile Tayvan arasındaki ayrılık hala sürüyor.
Son yıllarda Tayvan üzerindeki askeri baskıyı artıran Pekin yönetimi, Ada'nın ana kara ile yeniden birleşmesi için gerekirse güç kullanımını dışlamayacağını vurguluyor.
